Σωτήρης Κ. Κυβέλος, Η ενδικοφανής προσφυγή, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2013 . Πρόλογος: Ευγενία Πρεβεδούρου, Αναπλ. Καθηγήτρια Νομικής ΑΠΘ Η διατριβή του κ. Σωτήρη Κυβέλου για την ενδικοφανή προσφυγή είναι η πρώτη μελέτη, σε επίπεδο μονογραφίας, του ως άνω θεσμού στην ελληνική έννομη τάξη. Η δημοσίευσή της συμπίπτει με την αναβίωση του νομοθετικού ενδιαφέροντος για τις προσφυγές αυτές, σε μια εποχή επιβεβλημένης, λόγω των συνθηκών, ευρείας διοικητικής μεταρρύθμισης. Ο συγγραφέας αναλύει τον μηχανισμό της ενδικοφανούς προσφυγής, εντοπίζει τα κενά των επιμέρους ρυθμίσεων και των εμπειρικών λύσεων του ελληνικού δικαίου και δείχνει τον δρόμο και τα όρια της πιθανής μεταρρύθμισης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχεδόν εξαντλητική απογραφή των ενδικοφανών προσφυγών που ισχύουν στην ελληνική έννομη τάξη και προβλέπονται σε ειδικές, διάσπαρτες και αποσπασματικές διατάξεις, χωρίς εσωτερική συνοχή. Σε ένα ζήτημα όπου ούτε ο νομοθέτης ούτε ο δικαστής έχουν καταλήξει σε οριστικές απόψεις, όπως καταδεικνύουν οι αλλεπάλληλες νομοθετικές τροποποιήσεις και οι νομολογιακές διακυμάνσεις ως προς σημαντικές πτυχές του καθεστώτος των ενδικοφανών προσφυγών, ο συγγραφέας αξιολογεί τις διαδοχικές και αποσπασματικές νομοθετικές πρωτοβουλίες, σχολιάζει με οξυδέρκεια και κριτική διάθεση τις δικαστικές αποφάσεις και επιχειρεί τη συναγωγή συμπερασμάτων γενικότερης εφαρμογής. Επισημαίνει τις απογοητευτικές επιδόσεις των ενδικοφανών προσφυγών, αφού, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η άσκησή τους οδηγεί σε μια απλώς διεκπεραιωτική διαδικασία, χωρίς ουσιαστική έρευνα της υπόθεσης, με συνέπεια την καθυστέρηση της προσφυγής στον δικαστή. Εμπνεόμενος από τη γαλλική και, σε μικρότερο βαθμό, από τη γερμανική έννομη τάξη και τις αντίστοιχες εξελίξεις του υπό εξέταση θεσμού, ο συγγραφέας διατυπώνει ένα ολοκληρωμένο σύστημα τεκμηριωμένων προτάσεων για τη βελτίωση του ελληνικού νομικού πλαισίου. Οι προτεινόμενες βελτιώσεις θα μπορούσαν να συντελέσουν όχι μόνο στην αποσυμφόρηση των διοικητικών δικαστηρίων, εάν η υπόθεση επιλυθεί σε διοικητικό επίπεδο, αλλά και στην πληρέστερη έννομη προστασία του διοικουμένου, αφού η υπόθεση, πριν φθάσει ενώπιον του δικαστή, θα έχει ήδη διέλθει από δύο στάδια διοικητικής κρίσης και θα έχει εκκαθαριστεί ως προς τα νομικά και πραγματικά της δεδομένα. Κατά τον συγγραφέα, πάντως, η προσδοκία επίτευξης των παραπάνω σκοπών δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε άκριτη γενίκευση των ενδικοφανών προσφυγών σε όλα τα είδη διοικητικών διαφορών, καθώς ορισμένες υποθέσεις δεν είναι από τη φύση τους πρόσφορες να υπαχθούν στη διαδικασία αυτή. Τέλος, με ρεαλισμό ο συγγραφέας επισημαίνει ότι η «ανταπόκριση» της «μεταρρυθμισμένης» ενδικοφανούς προσφυγής στις προσδοκίες που συνδέονται με την άσκησή της εξαρτάται από τους χειρισμούς των εμπλεκόμενων πλευρών, ιδίως του νομοθέτη και της Διοίκησης, η οποία πρέπει, αφενός, να είναι εξοπλισμένη για την ουσιαστική εξέταση των προσφυγών και την ταχεία απόφανση επ’αυτών και, αφετέρου, να έχει πράγματι τη διάθεση να καταλήξει στον εξωδικαστικό διακανονισμό της διαφοράς. Σημειώνεται ότι έχει καταρτισθεί προσχέδιο νόμου, ως προς το οποίο έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση, που προτείνει την πλήρη ανατροπή του συστήματος των ενδικοφανών προσφυγών στις διαφορές ουσίας, με βασικά χαρακτηριστικά, αφενός, τη δημιουργία μιας νέας κατηγορίας διοικητικών οργάνων, αποκλειστικώς αρμοδίων για την εξέταση των ενδικοφανών προσφυγών (πρόκειται για την «Αυτοτελή Υπηρεσία Ενδικοφανών Προσφυγών» και τις «Ανεξάρτητες Διοικητικές Επιτροπές» [Α.Δ.Ε.]), τα οποία θα λειτουργούν παράλληλα προς την υφιστάμενη διοικητική ιεραρχική δομή αλλά και προς τα διοικητικά δικαστήρια, και, αφετέρου, την αδυναμία προβολής ενώπιον του δικαστηρίου ισχυρισμών που δεν προβλήθηκαν στο στάδιο της ενδικοφανούς προσφυγής. Για τις αντιδράσεις στις εν λόγω νομοθετικές προτάσεις βλ. υπόμνημα της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών ως προς το προσχέδιο, καθώς και Β. Φαϊτά, Μερικές σκέψεις για την αιτία της καθυστέρησης της απονομής της Δικαιοσύνης και το προτεινόμενο «σύστημα υποχρεωτικής ενδικοφανούς προσφυγής», στον διαδικτυακό τόπο www.edd.gr |
