Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο. Χειμερινό εξάμηνο 2018-2019. Διάγραμμα ύλης
Στο μάθημα Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο (Γ΄Τμήμα) οι παραδόσεις της κ. Πρεβεδούρου ακολουθούν, εν πολλοίς, το διάγραμμα ύλης που προτείνει ο κ. Κ. Γώγος στο Α’ Τμήμα:
Διάγραμμα ύλης μαθήματος
- Έννοια και υπερνομοθετικά θεμέλια της διοικητικής δικονομίας
α) Διοικητικό δικονομικό δίκαιο – ορολογικές διευκρινίσεις
β) Λόγοι επικράτησης του συστήματος των χωριστών δικαιοδοσιών και κατοχύρωσης της διοικητικής δικαιοσύνης
γ) Ιστορική εξέλιξη της διοικητικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα
δ) Οι σκοποί της διοικητικής δίκης
ε) Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 παρ. 1 Συντ.) και το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου).
στ) Η συνταγματική κατοχύρωση της διοικητικής δικαιοδοσίας.
ζ) Πηγές του διοικητικού δικονομικού δικαίου
- Οι γενικές αρχές της διοικητικής δίκης
α) Οι σκοποί και τα υποκείμενα της διοικητικής δίκης
β) Έναρξη και προώθηση της διαδικασίας, προσδιορισμός του αντικειμένου της δίκης και εγκατάλειψή του.
γ) Η διακρίβωση των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης.
δ) Ισότητα των διαδίκων και υποχρέωση εκατέρωθεν ακροάσεως.
ε) Δημοσιότητα και προφορικότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο – αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων και δημοσίευσή τους.
- Η δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων
α) Το συνταγματικό κριτήριο της «φύσης της διαφοράς» για τη διάκριση της δικαιοδοσίας των διοικητικών δικαστηρίων από εκείνη των πολιτικών.
β) Η έννοια της διοικητικής διαφοράς
- Το οργανικό κριτήριο και τα σημεία όπου κάμπτεται.
- Η λειτουργική θεώρηση των διοικητικών αρχών.
- Πράξεις της διοίκησης που δεν διέπονται από τους κανόνες του δημοσίου (διοικητικού) δικαίου.
γ) Η διάκριση των δικαιοδοσιών σε ειδικές περιπτώσεις
- Διαφορές από διοικητικές συμβάσεις.
- Διαφορές προσωπικού ιδιωτικού δικαίου του δημοσίου.
- Η δικαστική αμφισβήτηση πρωτοκόλλων διοικητικής αποβολής και επιβολής προστίμου λόγω καταπάτησης ακινήτων του κράτους.
- Διαφορές κατά τη διοικητική εκτέλεση.
- Διαφορές από αυτοκινητικά ατυχήματα.
- Διαφορές στο πλαίσιο του αθλητισμού.
δ) Η δυνατότητα υπαγωγής από τον νομοθέτη κατηγοριών διοικητικών διαφορών στα πολιτικά δικαστήρια και τανάπαλιν χάριν της ενιαίας εφαρμογής της αυτής νομοθεσίας (άρθρα 94 παρ. 3 και 17 παρ. 4 εδ. γ΄ Συντ.).
ε) Το πρόβλημα της διαιτησίας σε διοικητικές διαφορές .
- Η διάκριση μεταξύ διοικητικών διαφορών ακυρώσεως και ουσίας
α) Η συνταγματική κατοχύρωση της διάκρισης και η σημασία της για την κατανομή των αρμοδιοτήτων στους κόλπους της διοικητικής δικαιοσύνης. Το γενικό τεκμήριο της ακυρωτικής αρμοδιότητας του ΣτΕ.
β) Το περιεχόμενο της διάκρισης μεταξύ διαφορών ακυρώσεως και ουσίας
- Το «ουσιαστικό» κριτήριο.
- Το «τυπικό» ή «δικονομικό» κριτήριο.
- Κριτική θεώρηση ενόψει της νεότερης νομοθεσίας και νομολογίας.
γ) Οι βασικές κατηγορίες διοικητικών διαφορών ουσίας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
δ) Ακυρωτικές διαφορές που εκδικάζονται από τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια.
- Τα ένδικα βοηθήματα στη διοικητική δικονομία
α) Η αίτηση ακυρώσεως.
β) Η προσφυγή ουσίας και συγγενή προς αυτήν ένδικα βοηθήματα (ανακοπή ΚΕΔΕ, έφεση ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου).
γ) Η αγωγή.
- Η εκδίκαση των ακυρωτικών διαφορών
α) Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αιτήσεως ακυρώσεως.
- Προσβολή εκτελεστής πράξης διοικητικής αρχής.
- Έννομο συμφέρον του αιτούντος.
- Προθεσμία.
- Έλλειψη «παράλληλης» προσφυγής.
- Προηγούμενη άσκηση τυχόν προβλεπόμενης ενδικοφανούς προσφυγής
β) Οι λόγοι ακυρώσεως
- Αναρμοδιότητα της αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη
- Παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας
- Παράβαση ουσιαστικής διάταξης νόμου.
- Κατάχρηση εξουσίας
γ) Η συμμετοχή τρίτων στην ακυρωτική δίκη: Παρέμβαση και τριτανακοπή
δ) Ομοδικία και συνάφεια
ε) Η κατάργηση της ακυρωτικής δίκης: παραίτηση του αιτούντος και εξαφάνιση του αντικειμένου της
στ) Η συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο
ε) Η ακυρωτική απόφαση και οι συνέπειές της
- Διαπλαστική ενέργεια της απόφασης και δεδικασμένο
- Η συμμόρφωση της διοίκησης στις αποφάσεις των διοικητικών δικαστηρίων
- Βασικές ιδιαιτερότητες στις διοικητικές διαφορές ουσίας
α) Ιδιαιτερότητες ως προς το παραδεκτό
β) Οι προβαλλόμενοι λόγοι και οι εξουσίες διερεύνησης της υπόθεσης από τον δικαστή της ουσίας
γ) Η δικαστική απόφαση και οι συνέπειές της
δ) Η υπαλληλική προσφυγή ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας: διάκρισή της από άλλα ένδικα βοηθήματα που ασκούνται σε υπαλληλικές διαφορές και θεμελιώδεις κανόνες εκδίκασής της.
- Η παροχή προσωρινής προστασίας στις διοικητικές διαφορές: βασικά στοιχεία
α) Συνταγματική κατοχύρωση και αποστολή των μέσων παροχής προσωρινής προστασίας.
β) Οι προϋποθέσεις της χορήγησης δικαστικής αναστολής εκτελέσεως των διοικητικών πράξεων.
γ) Ειδικές μορφές προσωρινής προστασίας σε διοικητικές διαφορές (απλή αναφορά).
- Τα ένδικα μέσα στις διοικητικές διαφορές
α) Η έφεση
- Παραδεκτό
- Βάσιμο
- Οι συνέπειες της απόφασης επί εφέσεως
- Ειδικά ζητήματα της εφέσεως στις ακυρωτικές διαφορές
β) Η αίτηση αναιρέσεως
- Παραδεκτό
- Βάσιμο
- Οι συνέπειες της απόφασης επί αιτήσεως αναιρέσεως
γ) Άλλα ένδικα μέσα
- Στοιχεία ενωσιακού διοικητικού δικονομικού δικαίου
α) Ο έλληνας διοικητικός δικαστής ως δικαστής του ενωσιακού δικαίου
β) Η εθνική «διαδικαστική αυτονομία»
γ) Οι αρχές της ομοιόμορφης και αποτελεσματικής εφαρμογής των κανόνων του ουσιαστικού ενωσιακού δικαίου
δ) Η θεσμική συνεργασία εθνικών και ενωσιακών δικαστηρίων: Η προδικαστική παραπομπή
Βασική Βιβλιογραφία:
Προτεινόμενα εγχειρίδια
Β. Σκουρή, Διοικητικό δικονομικό δίκαιο Ι, Β΄ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1996.
Επ. Σπηλιωτόπουλου, Εγχειρίδιο διοικητικού δικαίου, 15η έκδοση, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2015.
Πρ. Δαγτόγλου, Διοικητικό δικονομικό δίκαιο, 5η έκδοση, ενημερωμένη από τον Π. Λαζαράτο και Θ. Παπαγεωργίου, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2011.
Π. Λαζαράτου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Εκδόσεις Θέμις, Αθήνα 2014.
Α. Γέροντα, Επιτομή Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2014